«ЖЕТІБАЙ» КЕН ОРНЫ
Жетібайдағы әктас-қабық жынысты кен орны 1962 жылы ашылып, барланған. Гурьев ПРП БҚМУ. Барлау жұмыстары мен сынау нәтижелері ГОСТ 4001-58 «Әктас пен туфтан жасалған қабырға тастары» талаптарына сәйкес қабық тасы ретінде қабырға тасы ретінде пайдалануға жарамды екенін анықтады. Қабырғалық тастың қоры А+В+С1 санаттары үшін 2364 мың м3 және С2 санаты үшін – 17958 мың м3 есептелді.
1964 жылы БҚМУ Гурьев партиясының «Маңғышлақмұнай» бірлестігінің тапсырмасы бойынша қорды 20 млн м3 мөлшерінде көбейту мақсатында С2 санатындағы қорларды бөлу ауданында қортындысы бойынша 1962 жылғы жұмыс. Жетібай кен орнын қосымша барлау үшін геологиялық барлау жұмыстары жүргізілді және ГОСТ 4001-58 бойынша қабырға тасы ретінде жарамды әктас-қабық жыныстардың қоры есептелді, А+В+С1 санаттары бойынша көлемі 28944,7 мың м3. (27 қазан 1966 ж. No 21 ТКЗ ЗКГУ хаттамасы).
Кен орнында қабырға тастарын өндіруге арналған алғашқы карьер 1963 жылы қаланды. кен орнының орталық бөлігінде Қазақ КСР Автомобиль жолдары министрлігімен. 1972 жылы кен орнының оңтүстік бөлігінде Қазақ КСР Өнеркәсіптік құрылыс материалдары министрлігінің қабырғалы тас өндіру карьері жұмыс істей бастады, ол Қазақ КСР Математика және тау-кен ісі министрінің бұйрығымен 1972 жылғы 31 мамырдағы № 151 Казмрамор зауытына берілді. 1973 жылы кен орнының шығыс бөлігінде жабын блоктарын өндіруді Қазақ КСР Минтяжстром бастады, ал солтүстігінде қабырға тасын өндіру үшін «Ембімұнай» бірлестігінің карьері салынды.
1976 жылға қарай карьерлердің жалпы өнімділігі. 160 мың м2 жетті, оның ішінде 24 мың текше метр қаптау блоктары.
АУМАҚ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ АҚПАРАТ
Жетібай кен орнының әктас-қабық жыныстарын қазуға арналған жобаланған тау-кен учаскесінің аумағы Маңғыстау облысының Қарақия ауданында, ауылдан солтүстікке қарай 3 км жерде орналасқан. Қарт Жетібай.
Географиялық жағынан әктас-қабық жыныстардың Жетібай кен орны халықаралық макеттің К-39-21-А-а парағында орналасқан, кен орны орталығының географиялық координаттары:
43°38′ ш., 52°07′ шығыс.
Орогидрографиялық тұрғыдан алғанда кен орны Қарын-Жарық ойпаты, Каспий теңізі, Таулы Маңғышлақ және Қара-Боғаз-Гол шығанағы аралығында орналасқан Оңтүстік Маңғышлақ (Дала Маңғышлақ) үстіртінің оңтүстік бөлігімен шектеледі. Оның беті батыс пен оңтүстік-батысқа қарай бірте-бірте төмен түсіп, шығыс және солтүстік бөліктерінде биік рельефті жазық жазық. Абсолютті белгілер 142-15 Ом аралығында ауытқиды, оңтүстік-батыс бөлігінде 139 м дейін төмендейді.
Аймақтың климаты күрт континенттік, айқын температуралық қарама-қайшылықтар: суық қыс және ыстық жаз, қыстан жазға жылдам ауысу, қысқа көктемгі кезең, жауын-шашынның болмауы, ауаның қатты құрғақтығы, булану процестерінің қарқындылығы және көктемгі-жазғы маусымда тікелей күн сәулесінің көптігі.
Ауаның жылдық орташа температурасы +11,4°. Ең төменгі температура қаңтарда (-33°С), кей жылдары -40°С-қа дейін төмендейді. Жауын-шашынның жылдық мөлшері 116-140 мм, олардың ең көп мөлшері көктемгі және күзгі кезеңдерге түседі. Тұрақты қар жамылғысы қарашаның соңғы күндері – желтоқсанның басында қалыптасады, қар еруі наурызда аяқталады. Қар жамылғысы аз, сонымен қатар қатты желдің әсерінен ашық жерлерде ол іс жүзінде жоқ.
Далалық Маңғышлақтағы желдер жиі соғады және жиі жоғары күшке (30-35 м/сек) жетеді, бұл кең дамыған борпылдақ құмды қабаттарға байланысты дефляциялық рельефтің пайда болуына ықпал етеді. Желдің бағыты біршама тұрақсыз, оңтүстік-шығыс және солтүстік-шығыс желдері басым.
Жауын-шашынның аз болуы және климаттың қатал жағдайлары топырақ қабаты мен өсімдік жамылғысының қалыптасуына кері әсерін тигізеді. Аймақтың өсімдіктері біркелкі және шөл және шөлейт аймақтарына тән.